अपराधीजस्तै व्यवहार: बेलायतको सीमामा गलत ढंगले थुनिएका नेपाली विद्यार्थी सुलभ खड्का

एजेन्सी: युनिभर्सिटी छात्रवृत्ति लिन बेलायत गएका एक अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थीलाई आफ्नो पाठ्यक्रम बारे विस्तृत प्रश्नको जवाफ दिन नसकेपछि सीमामा १३ दिन सम्म हिरासतमा राखिएको थियो।

सुलभ खड्काले आफूलाई अक्टोबरमा म्यानचेस्टर एयरपोर्टमा अवतरण गरेपछि नक्कली विद्यार्थी भएको आरोप लगाउने सीमा बलका अधिकारीहरूले आफूलाई "अपराधीजस्तै व्यवहार" गरेको महसुस गरेको बताए। नेपालका २३ वर्षीय युवासँग वैध भिसा, विश्वविद्यालयको ठाउँको प्रमाण र पहिलो वर्षको शुल्क पूरै तिरेको देखाउने कागजपत्र थियो।

तर, युकेमा आइपुगेपछि  उनलाई उनको पाठ्यक्रमको जटिल विवरणहरूको बारेमा सोधपुछ गरियो। जसमा उसले अध्ययन गर्ने छ वटा मोड्युलहरूको शीर्षकहरू सूचीबद्ध गर्न भनियो।

१६ घन्टाको यात्रापछि पनि डिग्री लिन थालेको छैन। उनले दुई जनाको नाम मात्रै लिन सके। उनलाई आफ्नो योग्यता दिने परीक्षा निकायको नाम पनि सोधियो तर थाहा भएन। त्यो र नेपालमा उनको बैंकबाट आएको पत्रमा हिज्जे त्रुटि रहेको तथ्यले सीमा बलका अधिकारीहरूलाई यो निष्कर्षमा पुर्यायो कि उनी अध्यागमन नियन्त्रणबाट बच्न खोजिरहेका छन्, वास्तवमा उनी विद्यार्थी नै होइनन्।

खड्कालाई पछि स्कटल्याण्डको आप्रवासी हटाउने केन्द्रमा सारिएको थियो र उनलाई देश निकाला गरिने बताएको थियो। विश्वविद्यालयको भर्ना कार्यालयले पाठ्यक्रममा आफ्नो स्थान रहेको प्रमाणित गर्ने कागजातहरू उपलब्ध गराएपछि र आफूले दाबी गरेअनुसार पाठ्यक्रम शुल्क तिरेको पुष्टि गरेपछि पनि उनलाई थप १० दिन थुनामा राखिएको थियो।

उनलाई अन्ततः गृह कार्यालयद्वारा रिहा गरियो।  जसले उसलाई माफी पत्र दियो कि यसले उसको केस "होशियारीपूर्वक समीक्षा" गरेको थियो र त्रुटि भएको थियो। तर आफ्नो गल्ती थाहा पाएपछि खड्काले आफ्नो विश्वविद्यालयमा भर्ना हुन कटअफ गुमाए। जब उनी २४ अक्टोबरमा योर्कको आफ्नो विश्वविद्यालय क्याम्पसमा आइपुगे उनलाई भनियो कि यो ढिलो भर्ना भयो। तर त्यो अन्तिम मिति भन्दा एक हप्ता अघि थियो। यसरी उनको प्रायोजन फिर्ता लिइएको थियो। उडानहरू, शुल्कहरू र स्थानान्तरण लागतहरू कभर गर्न हजारौं पाउन्ड उधारो लिएर बेलायतमा बस्नको लागि स्पष्ट मार्ग बिना ऋणमा घर फर्कने सामना गर्नुपर्दा उनी अहिले चिन्तामा छन्।

मलाई अपराधी जस्तै व्यवहार गरियो तर मैले केहि गलत गरेको छैन भन्दै उनी भन्छन्, 'मलाई किन हिरासतमा राखियो मैले बुझ्न सकिनँ। उहाँहरूले मलाई धेरै कारण दिनुभयो तर मैले दिएको हरेक कारणलाई मैले जायज ठहराउन सक्छु।' उनी थप भन्छन्, 'मैले उनीहरूलाई मेरा कागजातहरू देखाएँ र उनीहरूले मेरो विश्वविद्यालयलाई पनि बोलाए। मसँग सबै कागजातहरू थिए तर तिनीहरूले मलाई विश्वास गरेनन्। यसले मेरो भविष्यमा ठूलो प्रभाव पार्नेछ।'

हिरासतमा परेको, देश निकालाको धम्की र पढाइबाट रोकिएको अनुभव आफ्नो परिवारमा पहिलो विदेश पढ्न गएका खड्काका लागि दर्दनाक बनेको छ। उनको लागि, योर्क सेन्ट जोन विश्वविद्यालयमा आतिथ्य र पर्यटन अध्ययन गर्ने ठाउँको प्रस्ताव उनको परिवारको भविष्य परिवर्तन गर्ने अवसर थियो। उनले आंशिक छात्रवृत्ति पाएको वार्षिक १३ हजार पाउण्डको पाठ्यक्रम पूरा गरेर देशको बढ्दो पर्यटन उद्योगमा काम गर्न नेपाल फर्कने आशा पनि गरेका थिए ।

उनले नेपाल छाडेको दिन अक्टोबर ११ मा काठमाडौंको विमानस्थलमा भेला भएका उनका परिवार र साथीहरूले उनलाई शुभकामनाको लागि सुन्तला रंगको स्कार्फ दिएका थिए।  उनको छेउमा गर्वका साथ मुस्कुराउँदै फोटो खिचेका थिए। फेसबुकमा उनलाई साथीभाइ र आफन्तहरूले मायाको हृदय र हवाइजहाजको इमोजीले भरिएको सुरक्षित उडानको कामना गर्दै दर्जनौं सन्देश पठाएका थिए।

पढाइमा रोक लगाइएपछि सुरुमा के भयो भन्ने कुरा बताउन पनि नसकेका उनी भन्छन्, 'म बेलायतमा अध्ययन गर्न धेरै उत्साहित थिएँ। मैले सुरुमा परिवारसँग झूट बोलें किनभने म उनीहरूले मेरो बारेमा चिन्ता नगरुन् भन्ने चाहान्थे।'

यसले उनलाई किन हिरासतमा राखिएको थियो भन्ने प्रश्न पनि उठाउँछ र अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थीहरूप्रति बढ्दो शत्रुतापूर्ण व्यवहारको बारेमा डर थप्नेछ। सरकारले अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थीहरूको संख्या घटाएर अध्यागमनको तथ्याङ्कलाई रोक्न खोजेको रिपोर्टहरू बीच यो घटना बाहिर आएको छ।

आप्रवासी अधिकार सञ्जालका प्रमुख कार्यकारी फिज्जा कुरैशीले यस केसलाई "वास्तविक रूपमा भयावह अवस्था" भनेर वर्णन गरे जसले "शिक्षा प्रणालीमा प्रतिकूल वातावरण नीतिहरू कसरी सम्मिलित छन्" भनेर देखाउँछ।

अभियान समूह Unis Resist Border Controls ले भन्यो कि यसले "सीमामा कठोर अध्यागमन प्रश्न" को शिकार भएका धेरै विद्यार्थीहरूलाई सहयोग प्रदान गरेको छ। र, उत्पीडनको यो स्तर अधिक स्पष्ट हुन्छ यदि तपाईं जातिवादी हुनुहुन्छ वा विश्वव्यापी दक्षिणका देशहरूबाट आउनुभएको छ भने यस्ता बाधाहरू आउँछन्।

गत महिना बेलायत पुगेका अर्का विद्यार्थीले आफूलाई पनि विमानस्थलमा सोधपुछ गरिएको बतए । 'अधिकारीले पहिले मेरो विश्वविद्यालयको विवरणहरू सोधे र त्यसपछि भिसाको लागि आवेदन गर्दा सबै आर्थिक प्रमाणहरू उपलब्ध गराए पनि धेरैजसो प्रश्नहरू मेरो आर्थिकसँग सम्बन्धित थिए। उनी थप भनेका छन्, 'हामी बाहेक केही पाकिस्तानी विद्यार्थीहरू थिए जसलाई मोबाइल एपमा बैंक ब्यालेन्स देखाउन नसक्दा छुट्टै ठाउँमा राखिएको थियो। तिनीहरूलाई के भयो भगवान जान्नुहुन्छ।'

खड्कालाई आफ्नो पाठ्यक्रममा मोड्युलहरू सूचीबद्ध गर्न आग्रह गर्नुका साथै सीमा बलले उनलाई नक्कली कागजातहरू भएको आरोप लगाएको थियो।  प्रमाणको रूपमा आफ्नो नेपाल बैंकबाट आएको पत्रमा हिज्जे त्रुटि उद्धृत गरिएको थियो।

साथै, खड्काले तिरेको रकममा पनि विसंगति रहेको उल्लेख गरेको छ। उनले आफ्नो आगमन अघि £ 9,250 तिरेको बताए तापनि बोर्डर फोर्सको पत्रले विश्वविद्यालय भर्ना कार्यालयले उनले £ 6,616 मात्र तिरेको दाबी गरेको छ। योर्क सेन्ट जोन युनिभर्सिटीका प्रवक्ताले बोर्डर फोर्सलाई गलत जानकारी प्रदान गरिएको अस्वीकार गरेका छन्। त्यसपछि खड्काको खातालाई समर्थन गर्ने कागजातहरू उपलब्ध गराए पनि पठाएपछि पनि उनलाई थप १० दिन हिरासतमा राखिएको थियो ।

गृह मन्त्रालयलाई पनि खड्काको मुद्दाबारे विस्तृत प्रश्न सोधिएको थियो तर व्यक्तिगत मुद्दामा नियमित रूपमा टिप्पणी नगरेको भन्दै जवाफ दिएनन्। एक प्रवक्ताले भने भनेका छन्, 'बेलायत र यसका नागरिकहरूलाई सुरक्षित राख्नमा हाम्रो महत्त्वपूर्ण भूमिका छ। सीमा सुरक्षा बलको प्राथमिकता भनेको सीमा सुरक्षित राख्नु हो र हामी सुरक्षामा कुनै सम्झौता गर्दैनौं।'

युनिभर्सिटी युकेले यो मुद्दा "अत्यन्तै चिन्ताजनक" रहेको बताएको छ, उनले थपेका छन्, 'अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थीहरू बेलायतका लागि ठूलो फाइदा हुन्। तिनीहरूले सुरक्षित, सुरक्षित र स्वागत महसुस गर्नुपर्छ।'

दि गार्जियनका लागि शान्ति दास र शुभम ढुङ्गानाले लेखेको समाचारबाट साभार

११ मंसिर, २०७९, ०९:३४:०० मा प्रकाशित

उकेरामा प्रकाशित सामाग्रीबारे प्रतिक्रिया, सल्लाह, सुझाव र कुनै सामाग्री भए [email protected] मा पठाउनु होला।