दशैंको फूलपातीमा प्रयोग हुने ९ थरी वनस्पतिबारे ‘नेपालका नखुलेका पाटाहरू’ पुस्तकमा एउटा लेख छ- ‘संस्कृतिमा लुकेको सम्पदा’ शीर्षकमा। जुनसुकै लेखको सुरुवातमा कविता, त्यसको संस्कृतिको पाटो र वैज्ञानिक अर्थ दिन खप्पिस छन् श्रेष्ठ। त्यही लेख हेरौं....

पहिलो सर्त थियो म गेस्ट हाउसहरूमा छापा मार्दै केटा अनि केटीहरू पक्राउ गर्दै हिँड्दिन। यो अपराध महाशाखाको कामै हैन। कानुनी रूपमा बालिग युवा युवती सहमतिमा गेस्ट हाउस गएका छन् भने अवाञ्छित गतिविधि गरेकोमा समाजको गुनासो....

अब १० वर्ष फर्किएर हेर्ने हो भने अहिले डिजिटल मिडिया भर्सेज परम्परागत मिडिया जस्तै देखिएको छ। अनलाइनमा प्रकाशित समाचारले तहल्का पिटिरहेको छ। तर, जे पनि लेख्छन् भन्ने आलोचना पनि बढ्दो छ। पहिलेका साप्ताहिक पत्रिकाको ‘....

आकाशमा उड्न कम भएसँगै चंगा पसलहरू पनि हराउँदै गएका छन्। व्यापारीहरूले चंगा बेच्नै छाडिसके। अहिलेसम्म गरिरहेकाहरू अधिकांश पनि अर्को वर्ष नगर्नेमा पुगिसकेका छन्। काठमाडौंको रक्तकालीमा विगत २० वर्षदेखि चंगा व्यापार गरिरहेका विपिनराज वैद्य यसलाई जोखिमको....

विशेषगरी अप्राकृतिक रूपमा मृत्यु भएका व्यक्तिको चिकित्सकीय विधि अपनाई शवको परीक्षण गरेर मृत्युको कारण पत्ता लगाउनु डा. हरिहरको विद्या, सीप र काम हो। मृत्युपछि गरिने मृत शरीरको परीक्षणलाई ‘पोष्टमार्टम एक्जामिनेशन’ भनिन्छ। आजकाल भने मृत्युको कारण....

प्राधिकरण हुँदै गृह मन्त्रालयको अन्चलाधीस, जेलर हुँदै विभिन्न भूमि सुधार व्यवस्थापन विभागको शाखा अधिकृतको भूमिका निभाए गिरिले।  सरकारी निकायको सेवा अवधिमा रहँदा उनले थुप्रै अनुभव बटुले। भूमि सुधार व्यवस्थापन विभागमा आएपछि पुस्तक लेखन थालेका उनले....

लागुऔषध नियन्त्रण इकाइबाट सरुवा भएर प्रहरी प्रधान कार्यालयमा गएको केही समयमा मेरो सरुवा तत्कालीन अपराध अनुसन्धान महाशाखामा भएको थियो। जसरी इकाई बदलिएर लागुऔषध अनुसन्धान ब्युरो बनेको छ त्यसरी नै महाशाखा पनि अहिले त काठमाडौँ उपत्यका....

त्यसपछि सञ्चारमन्त्री जेपी गुप्ताले यसबारे जवाफ नै दिनुपर्यो्। यसको अर्थ एउटा कार्टुनको शक्ति धेरै हुन्छ। कार्टुनमा लेखिने एक शब्दले धेरै प्रभाव पार्थ्यो कुनै बेला। अहिले कार्टुनले कति प्रभाव पार्छ? विषयवस्तुमा ट्याक्कै लाग्ने गरी कति कार्टुन....

पहिला शुरु गरेको र किराना सामानै हो। पछि तरकारी अनी फलफूल थपे। सकेसम्म जे खोज्न आए पनि ग्राहकलाई छैन भन्नु नपरोस् भनेर चाहिनेजति सबै सामान राख्ने प्रयास गरे। उनको आइडियाले काम गर्‍यो। त्यो पसलमा त....

केही वर्ष अघिको प्रसङ्ग हो। डा. ऋतु परोपरकार प्रसुति तथा स्त्रीरोग अस्पताल (प्रसुति गृह)मा काम गरिरहेकी थिइन्। उनकी साथीलाई स्वास्थ्य समस्या निम्तिएर सुत्केरी गराउन प्रसूति गृह पुर्‍याइयो। ती साथी रेडियोलोजिष्ट चिकित्सक रहिछन्। साथीको शल्यक्रिया गरी....

महेन्द्र भवन गर्ल्स स्कुलबाट आफ्नो स्कुलिङ पूरा गरेकी उनले अस्कलबाट आइएस्सी र विएसस्सीको पढाइ पूरा गरिन्। त्रिभुवन विश्वविद्यालय कीर्तिपुरबाट उनले एमएस्सी पास गरिन्। झण्डै चार दशकसम्म प्राध्यापनको अनुभव बटुलेकी वरिष्ठ प्राध्यापक डा. लोहनी गायन क्षेत्रमा....

त्यही बेलामा हो एयरपोर्टमा पनि डिआइजी, ट्राफिक महाशाखामा पनि डिआइजी अनि लागु औषध नियन्त्रण इकाइमा पनि कार्यालय प्रमुख डिआइजी भएको। त्यो संगठनको आवश्यकताको आधारमा दरबन्दी थपिएको थिएन। अब म थिए एसएसपी। आफैँ कार्यालय प्रमुख भएर....

युद्ध भएपछि हार र जित हुन्छ। राज्य र मिडिया मिलेर मधेसलाई हराइयो। यही उदाहरणबाट प्रष्ट हुन्छ नेपाली मिडियाले मधेस र एक तिहाइ जनसंख्यालाई कसरी हेर्छ भन्ने। मैले यो आरोप लगाएको होइन, ऐना देखाएको मात्रै हो।....

उनले अहिलेसम्म त्यस्ता कति वटा विरामी कैँचीको उपचार गरे उनीसँग तथ्याङ्क छैन। तर, उनलाई यत्ति चाही थाहा छ, 'जहिले देखि काम गर्छु भनेर सोचे’ हातले कैँची र हतियार नै समाए।  तर 'कैँची अस्पताल’ नाम....

ठुलो पर्दाको हिरोइन बन्ने, हरियो डाँडामा नाच्ने सपना बोकेर राजधानी आएकी उनी संयोगले नाटकतिर पुगिन्। अहिले नाटक सँगै फिल्ममा अभिनय गरिरहेकी उनी एक सन्तानकी आमा समेत हुन्। फिल्म क्षेत्रकै पदम सुब्बासँग विवाह गरेकी उनले गर्भावस्थामा....

केही दिनअघिको मात्रै प्रसंग हो। करिब ३५ वर्षकी महिला वीर अस्पताल भर्ना भइन्। महिलाको मस्तिस्कमा ट्युमर थियो। शल्यक्रिया गरेर ट्युमर निकाल्नु पर्ने भयो। महिलाको मस्तिस्कमा भएको ट्युमरको शल्यक्रियाको तयारी गरियो। शल्यक्रिया गर्नुपूर्व डाक्टरको टीमले महिलाको....

अब कोकिन बनाउन कतै नेपालमा कोका पनि रोपेका छन् कि भन्ने शङ्का पनि लागेको हो। त्यसको पातको आकारै छुट्टै हुन्छ। चिनिइहालिन्छ। नुवाकोटतिर रोपेर उमार्ने प्रयास गरेका छन् भन्ने सुनेको पनि हो। तर फेला परेन। कोकाको....

मिडियाले सामान्य घटनाको रूपमा मात्र कभर गर्यो  यति संवेदनशील घटनालाई। घटना विशेषलाई लगेर जात अनि वर्गसँग जोड्नु हुन्न भन्ने तर्क पनि सुनिन्छ। तर, अन्य घटना जसमा गैरदलित पीडित हुन्छन् त्यही अनुरूप जब दलित जोडिएको घटनाको....

००० कुनै समय थियो, चित्रकला विधामा प्रवेश गर्न सरिताले निकै रोकटोक सहनुपरेको थियो। अहिले उनीसँग 'आर्ट काउन्सिलिङ' गरेका अनुभवहरू पनि छन्। उनीहरूले बाल्यकाललाई जिउन पाएनन्। आफ्नो अपाङ्गताका कारण घरभित्रै बस्नुपर्यो। शिक्षाबाट वञ्चित भए। तर....

बालकको अत्यधिक रक्तस्राव भएपछि... केही वर्ष अघि करिब आठ वर्षका बालकलाई बचाएको प्रसङ्ग डा. उत्सव कहिल्यै भुल्दैनन्। ती बालकको मस्तिष्कमा पिप जमेको थियो। शल्यक्रिया गरेर पिप निकालेर सफा गर्नु थियो। बालकको होस कम हुँदै गएकाले....